Το πρόβλημα με τα ΜΕΘηματικά

"Να είσαι χρήσιμος στον κόσμο είναι

ο μόνος τρόπος να είσαι ευτυχισμένος!"

Hans Christian Andersen

 

Το προηγούμενο άρθρο στο φιλόξενο Jenny's World, με τίτλο "ΜΕΘηματικά άνευ διδασκάλου", είχε κάποια καλλιτεχνική χροιά. Ασπάζομαι την άποψη που υποστηρίζει ότι η τέχνη έχει ιδρυτικό ρόλο στη σκέψη. Ανοίγει δρόμους για τις νέες ιδέες, ιδίως τις ανατρεπτικές.

Εισηγήθηκα τον αδόκιμο όρο "ΜΕΘηματικά", υποστηρίζοντας κατ' ουσίαν ότι οι γιατροί είναι κάπως απρόσεκτοι στη χρήση της Στατιστικής. Και, εδώ και τώρα, θα εισηγηθώ αναλυτικά μία γενναία αναθεώρηση της στατιστικής στην επιτήρηση της πανδημίας κορωνοϊού.

Αισθάνομαι βέβαιος ότι έχω την προσοχή επιστημόνων κύρους, πρόθυμων και ικανών να κρίνουν την εισήγηση. Και να επιβάλουν αλλαγές, εφόσον φυσικά πεισθούν.

Καθώς, προφανώς, μου λείπει η ματιά ιατρού, ελπίζω ότι οι καλοί φίλοι θα συγχωρήσουν οποιοδήποτε λάθος στις λεπτομέρειες. Ιδέες προς αξιολόγηση και αξιοποίηση δίνω. Από τη σκοπιά ενός μηχανικού, με ιδιαίτερη γνώση και εμπειρία στατιστικής. Τίποτα παραπάνω.

 

Έχουμε, λοιπόν, και λέμε:

 

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

 

Η ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΥ, αφορά τον τρόπο που ομαδοποιείται το εκάστοτε δείγμα. Βλέπω ότι βάζουν μαζί, στην ίδια ομάδα δηλαδή, "πατάτες και πέτρες". Επειδή περιβάλλονται από "χώμα".

Αντιπροτείνω, σε σχέση με τα αντίστοιχα δημοσίως γνωστά, διαφορετική ομαδοποίηση. Πιό αναλυτική. Και στοιχειοθετώ συνοπτικά τί όφελος θα προσδοκούσε βασίμως κανείς, αν άλλαζε την ομαδοποίηση στη δειγματοληψία.

 

ΔΙΑΚΡΙΝΩ 5 ΘΕΜΑΤΑ

Η κωδικοποίηση κατωτέρω, για όσους την αποδεχθούν ως βάση, αποσκοπεί στη διευκόλυνση του διαλόγου μας.

 

ΘΕΜΑ ΠΡΩΤΟΝ: Στατιστική κρουσμάτων

Α.1. Οι δημοσίως γνωστές στατιστικές, είναι δίτιμες. Κρούσμα ΝΑΙ/ΟΧΙ.

Α.2.α Δεν καταγράφεται αν οι θετικοί έχουν συμπτώματα ή όχι.

Α.2.β Δεν καταγράφεται στα PCR-tests ο ελάχιστος αριθμός "κύκλων" στους οποίους εντοπίζεται ιός.

Α.3. Προτείνω οι θετικοί να διαχωρίζονται σε συμπτωματικούς και ασυμπτωματικούς, είτε οπτικά είτε -ενδεχομένως-βάσει ορίου κύκλων στα PCR-tests.

Α.4.α Με ένα τέτοιο διαχωρισμό, θα υπήρχε σαφώς καλύτερη εικόνα της πανδημίας.

Α.4.β Ειδικά, ο αριθμός κύκλων, παρακολουθούμενος στο χρόνο, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αξιοποιήσιμες αναλύσεις τεχνικής μορφής.

Α.4.γ Ο ίδιος ο φορέας του ιού, επίσης, θα μπορούσε να παρακολουθεί την εξέλιξη της -ας την πούμε- ασυμπτωματικότητάς του. Και να ρυθμίζει, αναλόγως, τη διατροφή του, την άσκηση, τη λήψη βιταμινών ή/και φαρμάκων κ.λ.π.

Α.5. Χωρίς ένα τέτοιο διαχωρισμό, υπάρχει υπέρμετρη ανησυχία σε πολλούς. Κυρίως: αδικαιολόγητα. Χάνεται χρήσιμη πληροφορία.

 

ΘΕΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Στατιστική θανάτων

Β.1. Οι δημοσίως γνωστές στατιστικές, κατά βάσιν, καταγράφουν θανάτους "ΜΕ κορωνοϊό". Ο επί κεφαλής ιατρός στην Αθήνα, μάλιστα, έχει δηλώσει χαρακτηριστικά από πέρυσι "και καλά κάνουμε".

Β.2.α Δεν αιτιολογήθηκε ποτέ, τουλάχιστον δημοσίως, γιατί δεν εξετάζεται λίγο περισσότερο ο ρόλος της μόλυνσης στη μοιραία ακολουθία.

Για περισσότερα: "Ο κορωνοϊός ως αιτία θανάτου" (17.5.2020)

Β.2.β Δεν αιτιολογήθηκε ποτέ, τουλάχιστον δημοσίως, γιατί οι αντίστοιχες πάγιες διατάξεις περί θανάτων ΑΠΟ γρίπη, ή άλλους ιούς και κορωνοϊούς, δεν εφαρμόζονται στην περίπτωση του COVID-19.

Β.3.α Προτείνω να καταγράφονται χωριστά οι θάνατοι ΜΕ κορωνοϊό και οι θάνατοι ΑΠΟ κορωνοϊό.

Β.3.β Προτείνω να τεθεί ένα φυσικό όριο μεταξύ θανάτων ΜΕ κορωνοϊό και θανάτων ΑΠΟ κορωνοϊό. Π.χ. εμφάνιση πνευμονίας.

Β.4 Με ένα τέτοιο διαχωρισμό, θα υπήρχε εμφανώς καλύτερη εικόνα της πανδημίας.

Β.5. Χωρίς το ως άνω φυσικό όριο, επιτρέπονται καταγραφές θανάτων ΜΕ κορωνοϊό. Δυνητικά, ακόμη και για θύματα τροχαίων ή ναρκωτικών.

 

ΘΕΜΑ ΤΡΙΤΟΝ: Στατιστική διασωληνώσεων

Γ.1.α Οι δημοσίως γνωστές στατιστικές, καταγράφουν μόνον τον τρέχοντα αριθμό των ασθενών ΜΕ κορωνοϊό που είναι εισηγμένοι σε ΜΕΘ.

Γ.1.β Σάλος δημιουργήθηκε προ ημερών, καθώς απλώς ανακοινώθηκαν λίγο περισσότερα στοιχεία. Ιδίως, στοιχεία περί θανάτων διασωληνωμένων εκτός ΜΕΘ.

Γ.1.γ Υπάρχουν ασθενείς που διακομίζονται σε νοσοκομείο, ενώ έχουν ήδη μη αντιστρεπτό "respiratory failure", και άρα η διασωλήνωση γίνεται κυρίως για νομικούς λόγους. Είναι καθημερινή ιατρική πρακτική, και τίποτα παραπάνω. Κανείς δεν θα έπαιρνε την ευθύνη να μην διασωληνώσει κάποιον, στερώντας του την μια στο εκατομμύριο πιθανότητα να ζήσει.

Γ.1.δ Σύμφωνα με τη γνωστή μελέτη, απεβίωσαν διασωληνωμένοι 88,4% από όσους δεν εισήχθησαν σε ΜΕΘ, έναντι 62,2% από όσους εισήχθησαν σε ΜΕΘ.

Γ.1.ε Σύμφωνα με δηλώσεις στην Εφ.Συν. του πρώτου εκ των συντακτών της Γ.1.δ, "αυτοί που ήταν εκτός ΜΕΘ είχαν +87% υψηλότερη θνητότητα σε σχέση με αυτούς που ήταν εντός ΜΕΘ". Αντί του ορθού 42,2%.

Γ.2.α Οι διασωληνώσεις της Γ.1.δ συμπεριλαμβάνονται αδιακρίτως στις στατιστικές, αλλοιώνοντας την εικόνα ανεπίτρεπτα.

Γ.2.β Στην ίδια μελέτη, δεν σχολιάσθηκε καν η τυχαιότητα του δείγματος των διασωληνωμένων εντός/εκτός ΜΕΘ. Δεν λέει απολύτως τίποτα το 88,4% vs. 62,2%, χωρίς τυχαιότητα. Απολύτως.

Γ.2.γ Στην ίδια μελέτη, δεν φαίνεται να εκτιμήθηκε η στατιστική αξιοπιστία της διαφοράς 88,4% vs. 62,2%.

Γ.3 Προτείνεται ο διαχωρισμός των διασωληνώσεων σε "αναγκαστικές" (Γ.1.γ) και "ενδεικνυόμενες".

Γ.4 Με τον προτεινόμενο διαχωρισμό, θα υπήρχε σαφώς καλύτερη εικόνα της αποτελεσματικότητας των διασωληνώσεων, αλλά και της διαφοράς θνητότητας εντός και εκτός ΜΕΘ.

Γ.5 Χωρίς αξιόπιστη στατιστική διασωληνώσεων, είδαμε τί έγινε στη Βουλή.

 

ΘΕΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Στατιστική ανεμβολίαστων

Δ.1.α Οι ανεμβολίαστοι καταγράφονται ως μία και ενιαία ομάδα, ως προς τις διασωληνώσεις και τους θανάτους.

Δ.1.β Οι ανεμβολίαστοι, περιέργως, δεν διαχωρίζονται στις στατιστικές κρουσμάτων.

Δ.2 Επιχειρείται εμφανώς να πεισθούν οι ανεμβολίαστοι να προσέλθουν για εμβολιασμό, με χρήση "πειραγμένων" στατιστικών.

Για περισσότερα: "Ισαποστάκηδες ή φιλαλήθεις;" (1.11.21)

Δ.3 Προτείνεται ο διαχωρισμός των ανεμβολίαστων σε [1] κατ' επιλογήν, [2] διστακτικούς, [3] αλλεργικούς και [4] ανήμπορους. Ο διαχωρισμός προτείνεται να υλοποιηθεί άμεσα με ηλεκτρονικές δηλώσεις.

Δ.4.α Με τον προτεινόμενο διαχωρισμό, θα υπήρχε σαφώς καλύτερη εικόνα της αποτελεσματικότητας των εμβολίων, αλλά και αναβάθμιση της πειστικότητας των εκκλήσεων εμβολιασμού.

Δ.4.α Με τον προτεινόμενο διαχωρισμό, επίσης, θα μπορούσε να αποδειχθεί στατιστικά αν η επισήμως αναφερόμενη υψηλή συγκριτικά θνητότητα των ανεμβολίαστων οφείλεται στο μη εμβολιασμό ή στην καθυστερημένη προσέλευση σε νοσοκομεία (πρβλ. Γ.1.γ)

Δ.5.α Χωρίς πειστική στατιστική ανεμβολίαστων, είναι σχετικά πενιχρά τα αποτελέσματα ακόμη και της απειλής προστίμων.

Δ.5.β Στο ίδιο κλίμα απροθυμίας εμβολιασμού, συμβάλλει η μη ανακοίνωση στατιστικών για τις παρενέργειες των εμβολίων, αλλά και η αποσιώπηση σχετικών ειδήσεων. Έτσι, ενισχύονται φαινόμενα παραπληροφόρησης και τσαρλατανισμού.

 

ΘΕΜΑ ΠΕΜΠΤΟΝ: Στατιστική προσδόκιμου ζωής

Ε.1 Δεν γνωρίζω στατιστικές που να συνδέουν τις συνέπειες της πανδημίας στο προσδόκιμο ζωής.

Ε.2 Κακώς, οι συνέπειες της πανδημίας εκτιμώνται αποκλειστικά από τον αριθμό θανάτων.

Γ.3 Προτείνεται μοντέλο ευρύτερης αποτίμησης των συνεπειών της πανδημίας, βάσει των επιπτώσεων στο προσδόκιμο υγείας και ζωής. Εν ολίγοις: αντί να μετράμε απώλειες ζωών, θα εκτιμούμε απώλειες ετών υγείας και ζωής.

Για περισσότερα: "Ο κορωνοϊός ως παράγοντας επιβάρυνσης της Υγείας και της Ζωής" (24.5.2020)

Ε.4. Με το προτεινόμενο μοντέλο θα μπορούν να εκτιμηθούν συνολικά οι επιπτώσεις της πανδημίας στη δημόσια υγεία, όπως και των διαφόρων διοικητικών μέτρων.

Ε.5 Χωρίς το προτεινόμενο μοντέλο, αν μη τι άλλο, τα κριτήριά μας είναι λιγότερα από όσα θα μπορούσε να είναι.

 

ΚΑΛΩ ΛΟΙΠΟΝ ΤΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ σε εποικοδομητικό δημόσιο διάλογο. Οι καιροί δεν επιτρέπουν εφησυχασμό ή ανοχή.

Εισηγούμαι κατ' αρχήν αναθεώρηση των στατιστικών σε πέντε θέματα -ενδεχομένως υπάρχουν κι άλλα.

Εισηγούμαι το σχήμα 1. κατάσταση, 2. επισημάνσεις, 3. προτάσεις, 4. προσδοκίες, και 5. προβληματισμοί. Και ζητώ να τηρηθεί. Ζητώ δηλαδή δομημένο διάλογο, στοχευμένο και με ακρίβεια.

Ρητώς δηλώνω ότι δεν έχω κανένα πρόβλημα αν οι ως άνω προτάσεις αξιοποιηθούν κατ' άλλον θετικό τρόπο.

 

Ο ΣΤΟΧΟΣ, ούτε λίγο ούτε πολύ, είναι να αλλάξουμε εκ βάθρων και μετά λόγου γνώσεως την στατιστική επιτήρησης της πανδημίας. Να αλλάξουμε τη στάση της Επιστήμης, και τελικά της κοινωνίας.

Με ορθολογισμό και ήθος. Και το συντομότερο δυνατόν.

 

Διμηνιό 19 Δεκεμβρίου 2021

 

Κώστας Τζαναβάρας

σύμβουλος μηχανικός - συγγραφέας