Η κλιματική αλλαγή ως φθηνή δικαιολογία

Η κλιματική αλλαγή, ως φαινόμενο αλλά και ως θεωρία, δυσκολεύει ουκ ολίγους στις μέρες μας. Πρόκειται για μία ακόμη χαρακτηριστική εκδήλωση του γνωστού θεμελιώδους προβλήματος στη σκέψη των δυτικών: σύγχυση.

Εν ολίγοις: σπανίζουν αυτοί που έχουν αξιόλογη άποψη για το τί είναι και τί δεν είναι κλιματική αλλαγή. Ή, πάλι, τί οφείλεται και τί δεν οφείλεται στην κλιματική αλλαγή.

Βαριές κουβέντες. Να βάλουμε, λοιπόν, τα πράγματα σε μία σειρά.

 

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΟΛΟΓΙΑ

Πρώτα απ' όλα, κλίμα -κατά τη γνωστή Wiki- ονομάζεται "η μέση καιρική κατάσταση ή καλύτερα ο μέσος καιρός μιας περιοχής, που προκύπτει από τις μακροχρόνιες παρατηρήσεις των διάφορων μετεωρολογικών στοιχείων. Το κλίμα επομένως είναι κάτι διαφορετικό από τον καιρό, που χαρακτηρίζεται σαν μια φυσική κατάσταση της ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια μιας μικρής χρονικής περιόδου."

Ευκαιρίας δοθείσης, θα πρόσθετα ότι στον ορισμό του κλίματος ενός τόπου είναι αναπόσπαστα τα ελάχιστα και τα μέγιστα. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα εδώ.

Το κλίμα, λοιπόν, αλλάζει για δύο λόγους: [α] φυσικούς και [β] ανθρωπογενείς. Ερώτηση κρίσεως: τί απ' όλα ονομάζουμε κλιματική αλλαγή; τη φυσική αλλαγή κλίματος; την ανθρωπογενή; ή και τα δύο μαζί;

Ελληνίζειν εστί το ορθώς ονομάζειν, ως γνωστόν, αλλά ποιός έχει ξεκάθαρη άποψη επί του προκειμένου;

 

Η ΠΑΡΑΓΝΩΡΙΣΜΈΝΗ ΠΛΕΥΡΑ

Ως φυσικοί παράγοντες αλλαγής κλίματος, αναφέρονται οι μετακινήσεις των ηπείρων στην επιφάνεια της γης, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι μεταβολές της ηλιακής δραστηριότητας, και οι ανωμαλίες στην γήινη κίνηση.

Αξίζει να σημειωθεί η θεωρία του Σέρβου επιστήμονα Μιλουτίν Μιλάνκοβιτς (1879 - 1958), η οποία εξηγεί ευχερώς το κλίμα σε κάθε πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, βάσει της έκθεσής καθενός στον Ήλιο. Ήδη, έχει διαμορφωθεί ρωσική "Αστρονομική Θεωρία του Κλίματος", εξηγώντας μακροπρόθεσμες αλλαγές κλίματος στη Γη μας.

Προσκομίζονται επιστημονικές προβλέψεις, αλλά ουδείς ενδιαφέρεται να τις διαψεύσει. Κάνω λάθος;

 

Η ΠΡΟΒΑΛΛΌΜΕΝΗ ΠΛΕΥΡΑ

Ως ανθρωπογενείς παράγοντες αλλαγής κλίματος, αναφέρονται η χρήση ορυκτών καυσίμων, η αποψίλωση των ομβρόφιλων δασών και η κτηνοτροφία.

Αυτοί οι παράγοντες ακούγονται στα ΜΜΕ, και αντίστοιχοι στόχοι προβάλλονται και προωθούνται. Εκεί κινείται το χρήμα, και οι κοινοτικές επιδοτήσεις.

Λογικά, όμως, η προκύπτουσα κλιματική αλλαγή, οφείλεται στη σύνθετη επίδραση φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων. Κάποιο σύνθετο μοντέλο, συνεπώς, θα πρέπει να μπορεί να εκτιμήσει την επίδραση κάθε παράγοντα. Έτσι θα ξέρουμε και με τί φαινόμενο έχουμε να κάνουμε, και τί μπορεί να γίνει, και τί να ελπίζουμε.

Αλλά στη Δύση, φευ!, δεν γνωρίζουν [εκτός από ακριβολογία, ούτε] τί σημαίνει σύνθεση, μεσότητα. Μέτρον...

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ

Αν όλα αυτά φαίνονται κάπως αμπελοφιλοσοφία, μήπως να δούμε το αλαλούμ με την ερμηνεία των φαινομένων της επικαιρότητας; Τουτέστιν: φωτιές και πλημμύρες.

Πρώτον, φωτιές. Η κλιματική αλλαγή φταίει που φυσάει πολύ, φταίει που ξεράθηκαν τα δέντρα, φταίει που τα χωράφια εγκαταλείφθηκαν, φταίει που έκλεισαν οι οδοί διαφυγής -φταίει για όλα.

Αυτό προκύπτει από αυτά που λένε τα κανάλια και οι πολιτικοί μας. Άσχετα με τα περί εμπρησμών και οικοπεδοφάγων, άσχετα με τις προβαλλόμενες -εκάστοτε!- κυβερνητικές ευθύνες, στο βάθος όλοι αναγνωρίζουν τον μεγάλο αντίπαλο.

Ο αείμνηστος καθηγητής Οικολογίας Νίκος Μάργαρης (1943 - 2013), όμως, είχε γράψει προφητικά στο "Βήμα" από το 1999:

"Δυστυχώς η πλειονότητα των δασών μας έχουν μετατραπεί σε «γηροκομεία», στα οποία η πιθανότητα εμφάνισης πυρκαϊάς μεγαλώνει χρόνο με τον χρόνο και όχι μόνο. Η συνεχής συσσώρευση ξύλων ­ δηλαδή καύσιμης ύλης ­ σε αυτά δημιουργεί ακόμη ένα πρόβλημα, μια και με περισσότερα «καύσιμα» η ένταση της φωτιάς είναι ισχυρότερη, και η δυνατότητα ελέγχου μικρότερη, οπότε οι καταστροφές γίνονται ανυπολόγιστες."

Καταλαβαίνει κανείς τί έχει γίνει 22 χρόνια μετά. Χώρια η κρίση.

Εν ολίγοις: ποιά κλιματική αλλαγή, ποιές κυβερνητικές ευθύνες, ποιοί εμπρηστές, ποιοί οικοπεδοφάγοι. Γερνάμε -τα υπόλοιπα είναι για την τηλεθέαση.

 

ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ...

Η κλιματική αλλαγή, δεύτερον, "φταίει" και για τις πλημμύρες. Αυξημένες βροχές, προβάλλονται ως βιβλικά φαινόμενα. Οι λέξεις που ακούγονται ξανά και ξανά, είναι "πρωτοφανές", "ανεπανάληπτο" και τα συναφή. Όλα στην κλιματική αλλαγή.

Μαζί, προβάλλονται και τα έμμεσα αποτελέσματα αυτής της κλιματικής αλλαγής: οι πλημμύρες λόγω καμένων δασών. Κανείς δεν έχει αντίρρηση, αλλά να δούμε και τί άλλο βεβαιώνει η Επιστήμη;

Η Υδρολογία, λοιπόν, βεβαιώνει δύο πράγματα.

Πρώτον, τίποτα δεν είναι πρωτοφανές, όσον αφορά τις βροχές. Αυτό που αλλάζει είναι η συχνότητα των έντονων βροχοπτώσεων. Έχουμε, απλώς, μείωση του χρόνου επαναφοράς. Δηλαδή: Πριν μία έντονη βροχόπτωση ύψους Χ και διάρκειας Ψ συνέβαινε μία φορά στα 100 χρόνια, ενώ τώρα μία φορά λ.χ. στα 60.

Φαίνεται άνευ ουσιαστικής σημασίας ζήτημα, αλλά αποκαλύπτει πολλά ο τρόπος που προβάλλεται η διαφορά. Σωστά;

Δεύτερον, η Υδρολογία βεβαιώνει κάτι σημαντικό για την κατανομή ευθυνών για τις πλημμύρες: η αστικοποίηση, η κάλυψη του εδάφους με αδιάβροχες επιφάνειες (οικοδομές, δρόμοι, τσιμεντοστρώσεις κ.λ.π.) ευθύνεται πολύ περισσότερο για τις πλημμύρες, από ότι οι "βιβλικές" βροχοπτώσεις.

Χοντρικά: αν η "πρωτοφανής" βροχόπτωση είναι σε θέση να αυξήσει την πλημμυρική παροχή σε κάποιο ποσοστό, η αδιαβροχοποίηση είναι σε θέση να την πολλαπλασσιάσει. Στα γνωστά τραγικά προ ετών της Μάνδρας, όμως, ουδέν ακούσθηκε για το ρόλο της επέκτασης σχεδίου πόλεως, χωρίς αντιπλημμυρικούς προβληματισμούς ολυμπισμού...

 

ΣΥΝΕΠΩΣ

Πριν ψάξουμε στα αστέρια, καλό είναι να κοιταχτούμε λίγο στον καθρέφτη μας. Δεν φταίμε για όλα, αφού δεν είναι λίγα τα προβλήματα που κληρονομήσαμε.

Θα φταίμε, όμως, 100% αν συνεχίζουμε να ρίχνουμε στην πυρά τον κάθε "Γαλιλαίο". Αντί πυράς, βέβαια, απλώς του στερούμε το μικρόφωνο. Και κάπως έτσι ξεχνάμε την μοιραία κατάληξη: "Και όμως, κινείται".

 

Κώστας Τζαναβάρας